Eenzaamheid is een pijnlijk gevoel waarmee heel veel mensen te maken krijgen in hun leven. Het is een soort onzichtbare vijand die altijd op een unieke en onvoorspelbare manier aanvalt. Een vijand waar meestal voor gevlucht wordt, maar die altijd weer in lijkt te halen. Of… is het juist een vriend? Een vriend die ons de pijnlijke waarheid vertelt? Een vriend die het beste met ons voor heeft en ons een richting op wil wijzen?
Als we eenzaamheid moeten omschrijven, dan komt ‘een gevoel je niet verbonden te voelen’ of ‘een gemis aan een hechte emotionele band met een ander’ het dichtst in de buurt. Het gaat vaak gepaard met kenmerkende gevoelens van leegte, verdriet, angst, zinloosheid en lichamelijke en psychische klachten. Vaak bevinden eenzame mensen zich in een negatief spiraal en hebben ze het gevoel zich in een groot zwart gat te bevinden. Gevoelens van eenzaamheid nemen vaak toe na een scheiding, bij langdurig alleen zijn, na het overlijden van een geliefde, bij langdurige ziekte, bij ouder worden of binnen een relatie waarin men zich onbegrepen voelt.
Volgens de statistieken hebben miljoenen Nederlanders in meer of mindere mate last van eenzaamheid. Ondanks deze cijfers rust er een beetje een taboe op. Mensen vinden het maar lastig om erover te praten. In plaats van erover te praten, vluchten veel mensen voor dit soort gevoelens. Velen grijpen naar drugs, drank, games, porno of andere soorten verslavende middelen. Sommigen zoeken wél hulp en krijgen het advies meer sociale contacten aan te gaan, een baantje te zoeken of iets anders te gaan doen dat afleidt. Werkt dat allemaal niet, dan wordt vaak naar medicatie gegrepen. Alles wordt geprobeerd om maar los te komen van dit negatieve gevoel.
Ook de Bijbel heeft het over eenzaamheid. David zegt: “Wend U tot mij, en wees mij genadig, want ik ben eenzaam en ellendig (Psalm 25:16).” Als je dit vers in zijn context leest, zie je dat hij in diezelfde Psalm vraagt om vergeving van zonden die hij heeft gedaan. Blijkbaar ervaart hij door deze zonden een afstand tussen God en hem. Ook van Jeruzalem wordt beeldend gezegd dat zij eenzaam neder zit, als een weduwe (Klaagliederen 1:1). Ook hier heeft het alles te maken met zonde en afstand. Dit komt overeen met de woorden in Jesaja 59:2;
“Maar uw ongerechtigheden maken een scheiding tussen ulieden en tussen uw God, en uw zonden verbergen het aangezicht van ulieden, dat Hij niet hoort.”
Jezus legde ook de weg van eenzaamheid af. Hij was verlaten door mensen en door God. Op het moment dat Hij Zijn leerlingen het hardst nodig had, hadden ze Hem in de steek gelaten. Petrus had eerder gezegd dat hij bereid was om voor Hem te sterven, maar kon nu zelfs niet wakker blijven om voor Hem te bidden. Aan het kruis heeft Hij de meest verschrikkelijke vorm van eenzaamheid ervaren. Hij werd afgewezen door God de Vader toen Hij alle zonde van de wereld op zich had genomen. Jezus riep op dat moment: “Mijn God! Mijn God! Waarom hebt Gij Mij verlaten!
Andere gedeelten in de Bijbel wijzen juist op de positieve kant van eenzaamheid. Zo zie je bijvoorbeeld dat Jezus steeds de eenzaamheid opzocht (o.a. Mattheüs 14:23). Waarom deed Hij dat? Inderdaad, om te bidden tot zijn Vader. Niet omdat Hij zonden bedreef, maar wel omdat Hij midden in een zondige wereld leefde en daar dagelijks mee geconfronteerd werd.
Er zijn nog veel meer voorbeelden van mensen die met eenzaamheid te maken kregen. Denk eens aan Job, die zo werd aangevallen door de satan. Zijn vrienden verwijten hem van alles en geloven niet in zijn onschuld. Zelfs zijn vrouw steunt hem op een gegeven moment niet meer en zegt dat hij God maar moet vervloeken. Of denk aan Elia. Hij wilde het liefst sterven en dacht dat hij de enige was die Baäl niet wilde dienen. Ook Jeremia kon geen steun van mensen verwachten. Niemand luisterde naar hem, of slechts voor even, om daarna weer door te gaan met zondigen. Later lezen we over Paulus, die gevangen zat en door bijna iedereen in de steek was gelaten. Wat God van al deze mensen verlangde, is dat zij Hem trouw bleven en dat ze Hem om raad zouden vragen. Zij zagen alles en iedereen om zich heen verdwijnen, maar God bewees hen dat Hij beloont wie hem blijven zoeken.
Wat we leren van de voorbeelden in de Bijbel, is dat we heel anders moeten omgaan met eenzaamheid. We moeten het niet van ons af proberen te duwen, maar het juist zien als een belangrijk signaal. We moeten erkennen en accepteren dat we gevoelens van eenzaamheid hebben en dat die gevoelens terecht zijn. Vervolgens is het heel belangrijk om te beseffen dat mensen of activiteiten deze gevoelens niet kunnen wegnemen, maar ze hooguit kunnen onderdrukken. We hebben dus God nodig. God alleen kan het probleem van een eenzaam hart genezen. Misschien lijkt Hij afwezig te zijn in deze moeilijke periode, maar niets is minder waar. Zoals we God leren kennen in de Bijbel wacht Hij op de keuze die wij gaan maken.
“De leegte die God achterliet, is zo eeuwig groot, dat niets wat kleiner is dan Hem het op kan vullen.”
God is het die ons gemaakt heeft. Hij maakte ons om in relatie met Hem te leven. Door de zonde, zoals we ook al lazen in Jesaja 59:2, is er een afstand tussen Hem en ons gekomen. De relatie is kapot gegaan en er is als het ware een grote leegte in ons hart ontstaan. Zoals elke leegte, moet ook deze worden opgevuld. Dat is de reden dat iedereen zijn leven lang opzoek is naar verzadiging. Sommigen zoeken het in geld, macht of aanzien. Anderen proberen de hemel op aarde te creëren. Maar altijd blijft er iets knagen. De leegte die God achterliet, is zo eeuwig groot, dat niets wat kleiner is dan Hem het op kan vullen. We hebben Hem dus nodig. Hij alleen kan ons hart vervullen. Zolang wij God niet vinden en toelaten in ons leven zullen we ons incompleet voelen.
De beste plaats waar we God kunnen zoeken, is juist in de eenzaamheid. Naar het voorbeeld van Jezus kunnen we een stille plek opzoeken en vragen of God zich aan ons wil openbaren, of Hij wil laten zien wie Hij is. Vanuit die stille, eenzame plek, ging Jezus dan vaak terug naar de mensen. Hij was dan helemaal gevuld en kon daardoor gaan uitdelen. Ook wij kunnen en zullen nog steeds gevuld worden als we daarom blijven vragen.
De eenzaamheid die Jezus ervaren heeft, hoeven wij nooit te ervaren. Ook hoeven wij nooit alleen door deze periodes heen. Juist daarom is Hij aan het kruis gegaan. Onze zonden, die Gods aangezicht van ons afkeerde, heeft Hij op zich genomen. Als we dat in geloof accepteren, zal de relatie tussen God en ons hersteld worden. We kunnen dan weer een levende relatie met Hem hebben, zoals het ooit bedoeld was. Alleen op deze manier is het probleem van eenzaamheid op te lossen.
Als je de eenzaamheid in gaat is het belangrijk om zijn Woord te lezen en te bidden. Zijn hele Woord getuigt van Jezus, die de oplossing is voor onze eenzaamheid, en nog veel meer dan dat. Hoe meer je hierover leest, hoe dieper dit wonder zich in je hart zal nestelen. Het lezen moet natuurlijk wel meer zijn dan alleen lezen. Het gaat erom dat je begrijpt wat je leest en dit overdenkt. Jeremia zegt heel treffend: “Als Uw woorden gevonden zijn, zo heb ik ze opgegeten, en Uw woord is mij geweest tot vreugde en tot blijdschap mijns harten. (Jeremia 15:16)”. Eet zijn Woord.
Bidden is praten met God. Het is geen voordracht van verzoeken en dwaze woorden. Vraag Hem om hulp en wacht ook op antwoord. Bid voor wat je in Zijn Woord hebt gelezen. Bidden kun je eigenlijk vergelijken met communiceren met je geliefde. Je brengt tijd door met elkaar en zit samen. Je uit je zorgen en zegt waar je blij mee bent. Ook uit je jouw bewondering voor de ander. Hoe meer je dit doet met God, in de naam van Jezus, hoe meer bevrijding en verandering je in je leven zal ervaren.
Nogmaals, vrienden en familie kunnen helpen, maar ze kunnen je niet genezen. Niemands woorden kunnen verandering brengen zoals Gods Woord vernieuwing brengt. En niemands aanwezigheid kan bemoedigen zoals Gods Geest dat doet. Het pad van eenzaamheid, van hartzeer, brengt ons rechtstreeks naar de Verlosser, Jezus Christus. Dat is het enige pad dat de moeite waard is. Alleen de levende God, zijn levend Woord, en de Heilige Geest kunnen genezing brengen.