Kerst de mooiste tijd van het jaar. Dat staat op een van de kerstkaartjes die we door de bus kregen. De meeste mensen denken bij kerst aan familie, vrienden, gezelligheid, lekker eten en een warm huis. Oorlog, honger, eenzaamheid en de aanslag op de kerstmarkt in Berlijn worden het liefst even op de achtergrond geparkeerd. De meeste christenen gaan met kerst naar de kerk en herdenken de geboorte van Jezus. Niet-christenen hebben hooguit een kerststalletje in huis wat daaraan herinnert, maar willen verder weinig van deze Jezus weten.
Meestal houden wij ons wat afzijdig van de kerstrage, maar dit jaar hadden we toch de behoefte om wat kaartjes te versturen en een paar gedachten met je te delen. Ons verlangen is om deze dagen (en de rest van het jaar) nog rijker voor je te maken.
Is kerst echt de mooiste tijd van het jaar?
Voor sommige mensen wel. Met kerst zijn de meeste Nederlanders vrij en krijgen een kerstpakket. Er wordt vaak lekker eten klaargemaakt en in veel gezinnen worden cadeautjes gegeven. De huizen zijn vaak gezellig ingericht en in en om het huis brandt sfeerverlichting. De vrije dagen maken het ook mogelijk dat familie weer bij elkaar op bezoek komt en iedereen doet zijn best om irritaties en ruzies even te vergeten.
Iets verder bij ons bed vandaan spelen hele andere dingen. Twaalf mensen zijn afgelopen maandag opzettelijk met een vrachtwagen overreden op een kerstmarkt in Berlijn. Een paar dagen later werd ook de dader doodgeschoten. Het aantal doden in Syrië door de al vijf jaar durende oorlog loopt op tot boven de 300.000, maar niemand weet het exacte aantal. Miljoenen Syriërs zijn op de vlucht en zijn eigenlijk nergens welkom. 5000 mensen verdronken dit jaar in de Middellandse zee terwijl zij opzoek waren naar veiligheid of een beter leven. Terwijl velen door oorlogsgeweld sterven, maakt honger nog veel meer doden. Jaarlijks sterven meer dan 3 miljoen kinderen onder de 5 jaar door gebrek aan voedsel. Duizenden mensen stierven dit jaar door natuurgeweld, denk aan Haïti en Italië. En zo kan ik nog even doorgaan over alle ellende in 2016. Kunnen we dit vergeten met kerst? Lukt het om er niet aan te denken? Voor miljoenen families gaat dat in ieder geval niet op.
Kerst is misschien voor veel mensen de mooiste tijd van het jaar. Zolang dat zo is, mag je ervan genieten, wetende dat God je dat geeft. Bedenk wel dat er geen enkele garantie is dat het altijd zo zal blijven. Door te vergeten wat er in de wereld gebeurt kunnen we oorlog, ziekte en natuurgeweld namelijk niet tegen houden. Bedenk ook dat we het leed van anderen met een klein beetje van onze rijkdom kunnen verlichten, bijvoorbeeld door te doen wat Johannes zei:
“Als u twee jassen hebt,” antwoordde hij, “geef dan één ervan aan iemand die er geen heeft. Als u eten hebt, deel het met iemand die honger heeft.” (Lucas 3:11)
Staat kerst in de Bijbel?
Nee. Ondanks dat veel christenen naar de kerk gaan met kerst, staat er helemaal niets over in de Bijbel. Het woord kerst komt er niet in voor en ook de instructies voor het feest worden er niet in beschreven. Je kunt wel lezen dat Jezus wordt geboren, in een kribbe wordt gelegd en bezoek krijgt van de wijzen uit het Oosten, maar nergens lees je dat deze gebeurtenis tot een feest gemaakt moest worden. Eigenlijk was de hele gebeurtenis ook helemaal niet zo feestelijk. Jozef en de hoogzwangere Maria moesten namelijk op reis voor een volkstelling. Iedereen moest terug naar de stad van zijn voorouders. Voor Jozef was dat Bethlehem. In Bethlehem gekomen was er geen plaats voor hen in de herberg en moesten zij noodgedwongen overnachten in een buitenverblijf, waar ook Jezus wordt geboren. Honderden jaren voor de geboorte van Jezus had de profeet Micha al voorzegt dat Hij in Bethlehem geboren zou worden en dat Hij een Leidsman zou zijn (Micha 5:1). Herodes de Grote die op dat moment koning over Judea was, zat niet te wachten op een vermeende nieuwe koning en gaf opdracht tot een grootschalige kindermoord. Jozef kreeg een droom waarin God hem de opdracht gaf om naar Egypte te vluchten, waardoor zijn gezin overleefde. Net zoals voor de miljoenen gezinnen op dit moment, was ook de situatie van Jozefs gezin verre van comfortabel. Als je dus met kerst wil denken aan Jezus geboorte, bedenk dan dat het voor Hem geen tijd van overvloedig eten en gezelligheid was.
Aan de geboorte van Jezus wordt in de Bijbel dus geen feest gekoppeld. Ook door de latere christenen, zoals Petrus en Paulus wordt deze gebeurtenis niet gevierd. Er wordt in de Bijbel niet genoemd dat Jezus is geboren in december en dat lijkt zelfs heel onwaarschijnlijk. Natuurlijk blijft de geboorte van Jezus een hele belangrijke gebeurtenis, maar wat Hij 30 jaar later zou gaan doen is nog veel belangrijker.
Waar komt kerst dan vandaan?
Je hoeft niet lang te zoeken om te ontdekken dat kerst zijn oorsprong vindt in heidense feesten, onder andere de Saturnaliën. Saturnus was de vuur- of zonnegod en werd rond de 25e december vereerd met dit feest. Rond deze tijd vindt namelijk de winterzonnewende plaats, de dagen worden dan langzaam weer langer. Wat er allemaal precies gebeurde tijdens dit heidense feest zal ons nooit helemaal duidelijk worden, maar in ieder geval lees je verschrikkelijke verhalen, van kinderoffers tot ongeremde eet-, drink- en seksfestijnen. Ook de oorsprong van de kerstboom is van ver voor de geboorte van Jezus. Vele volken hebben bomen vereerd en er ook verschrikkelijke dingen onder gedaan, waaronder het ritueel misbruiken van vrouwen en kinderen. Ook in de Bijbel wordt iets genoemd wat verdacht veel op onze moderne kerstboom lijkt, dat staat in Jeremia, een boek dat ruim 500 jaar voor Christus werd geschreven.
Doe niet mee met de mensen die hun lot en toekomst in de sterren proberen te lezen! Wees niet bang voor hun voorspellingen, want het zijn allemaal leugens. Het is zinloos en alleen maar dom. Zij hakken een boom om, maken er een afgodsbeeld van en versieren dat met goud en zilver, waarna zij het met hamer en spijkers vastzetten, zodat het niet omvalt. En daar staat hun god dan, als een hulpeloze vogelverschrikker in een tuin! Hij kan niet praten en moet gedragen worden, want lopen kan hij ook niet. Wees niet bang voor zoʼn god, want hij baat u niet en schaadt u niet. U hoeft er helemaal niets van te verwachten. (Jeremia 10:2-5)
De geschiedenis maakt duidelijk dat de Romeinse overheersers zich tussen 300 en 500 na Christus tot het christendom bekeerden. Zij hadden blijkbaar niet echt begrepen wat dat christendom precies inhield en wat de Bijbel écht leerde. Vanaf dat moment worden de oorspronkelijke Bijbelse feest- en herdenkdagen steeds meer verdrongen en het vieren ervan wordt op een gegeven moment zelfs verboden. Allerlei christelijke feesten worden vermengd met heidense feesten en gebruiken. Het is ook in die eeuwen dat de Bijbelse dag van samenkomen, de sabbat of zaterdag, wordt verschoven naar de zondag. Pesach wordt Pasen en in plaats dat dit feest wijst naar de belangrijkste gebeurtenis in de geschiedenis, het sterven van Jezus, wordt er nu gedacht aan het begin van de lente, vruchtbaarheid en door sommigen aan de opstanding van Jezus. Ook de gebruiken die hierbij horen, zoals het beschilderen van eieren heeft in zijn oorsprong te maken met verschrikkelijke rituelen. Wat is het doel van al deze verschuivingen? Ik denk dat het doel is om de ware boodschap van de Bijbel te verbergen en de realiteit te vergeten. Net zoals men toen wilde genieten van ongeremde vrijheid en lichamelijk genot, lijken we dat nu nog steeds te willen.
Is het dan wel goed om kerst te vieren?
Zowel voor christenen als niet-christenen is het goed om te genieten van alles wat God geeft en dit te delen met familie en vrienden. Of je er nu in gelooft of niet, dat is een Bijbelse opdracht. Het huis gezellig maken en je best doen om de vrede te bewaren, is ook niet heel verkeerd. Ook dat zijn Bijbelse opdrachten, niet voor twee dagen maar voor heel het jaar. Aan de geboorte van Jezus denken is ook niet af te keuren. Er wordt niet voor niets zoveel over geschreven in de Bijbel. Echter wordt in de Bijbel wel overduidelijk gesteld dat het nog veel belangrijker is dat Jezus aan het kruis gestorven is voor onze zonden. Als Hij alleen maar geboren was, was dit voor ons van geen enkel nut geweest. In Mattheüs 1:21 staat:
Want Hij is het, die zijn volk zal redden van hun zonden.
Jezus sterven is belangrijker
Dat is waarom Hij geboren moest worden, om mensen te redden van hun zonden. Dat deed Hij niet door geboren te worden, maar door te sterven. Op het kruis nam Hij al onze zonden op zich, zodat wij konden leven (1 Petrus 2:24). Hij kwam voor de zondaren die elkaar op dit moment afslachten. Hij kwam voor de 5000 mensen die dit jaar verdronken in de Middellandse zee. Hij kwam ook voor degenen die de oversteek wel haalden en vervolgens nergens welkom waren. Hij kwam voor de mensen die deze vluchtelingen niet wilden opvangen, omdat ze bang waren of hun rijkdom niet wilden delen. Hij kwam voor de mensen die dat allemaal willen vergeten en willen genieten van het hier en nu. Hij kwam voor jou en mij.
Wat zouden we in deze tijd van het jaar moeten doen?
Als je eerlijk bent en regelmatig naar het nieuws kijkt zie je dat het niet beter wordt op de wereld. We proberen met elkaar vrede te stichten en vrijwel niemand vindt zichzelf slecht. Toch doen we met elkaar verschrikkelijke dingen. Met kerst doen we ons best om vredig te zijn, zonder dat we echt beseffen waarom. Gewoon omdat het erbij hoort. Al die honderden jaren van kerst vieren heeft de wereld nog geen betere plaats gemaakt en geen enkele kerstviering heeft een mens blijvend vredig gemaakt. Na kerst hebben we nog oud en nieuw en daarna begint ons gewone leventje weer. We gaan weer door, vooruitkijkend naar de zomervakantie en daarna weer naar kerst. Tot ook ónze laatste kerst gekomen is.
Ik besef dat het niet zo gezellig is wat ik schrijf, maar het wordt beter. Met al onze vragen en onzekerheden kunnen we namelijk ergens terecht. De Bijbel zegt dat God een beloner is voor wie Hem ernstig zoeken (Hebreeën 11:6). Jezus heeft gezegd:
Ik ben de weg, de waarheid en het leven; niemand komt tot de Vader dan door Mij (Johannes 14:6).
Inmiddels tien jaar geleden ben ik met al mijn vragen naar Hem toegegaan. Ik dacht: als Hij zegt dat Hij de weg is, en de hele wereld inclusief mijzelf is de weg kwijt, dan wil ik naar Hem op zoek gaan. Ik wil horen wat Hij te zeggen heeft, door de Bijbel te lezen. Ik wil tot Hem bidden tot Hij antwoord geeft. Toen ontdekte ik dat Hij inderdaad een beloner is voor wie Hem ernstig zoeken. In het begin was het een stap in geloof of een sprong in het onbekende diepe, maar ik ontdekte dat Hij mij opving. Hij vervulde al mijn verlangens, maar niet op de manier die ik in gedachte had. Hij verloste mij van al mijn angsten, maar niet door de gevaren weg te nemen. Mijn zekerheid ligt nu in Hem en door Hem heb ik eeuwig leven (Johannes 3:16). Daar ben ik zo zeker van, dat ik er nu mijn leven voor op het spel durf te zetten, zonder daarbij bang te zijn voor de dood. Mijn lichaam zal vroeg of laat wel sterven, maar wie in Hem gelooft krijgt een nieuw lichaam en zal voor eeuwig leven.
Zoeken naar Hem, dat is wat ik geloof dat we moeten doen in deze tijd van het jaar. Als we Hem gevonden hebben zoals Hij echt is, zullen we ongetwijfeld andere mensen worden. We gaan ons er voor inzetten om slechte dingen na te laten en goed te doen om ons heen. Niet voor twee dagen, maar alle dagen van het jaar.
Wat moeten we elkaar toewensen?
Natuurlijk vinden wij het leuk om kaartjes door de bus te krijgen met daarop goede wensen voor de kerstdagen en het nieuwe jaar. Alleen weten we ook dat dit vaak maar heel betrekkelijk is. Een groot deel van het jaar kijken we niet naar elkaar om, en ook wijzelf zijn er niet altijd op een manier zoals het zou moeten. Toch willen ook wij iedereen gezegende dagen wensen en een vernieuwend nieuwjaar. Gezegende dagen betekent dat God er zijn zegen over geeft. Als God zijn zegen geeft, doet Hij dat niet alleen maar in de vorm van rijkdom en overvloed en ook niet door anderen te vergeten. Als God zijn zegen geeft, geeft Hij dat allereerst aan harten van mensen. God wil dat mensen de ware vrede gaan ontdekken en Hem en hun medemensen lief gaan hebben. Een vernieuwend nieuwjaar wensen we iedereen die met zijn vragen op zoek zal gaan naar God. Als God vernieuwing brengt zal alles gaan veranderen. Je zult anders tegen dingen aan gaan kijken en je anders gaan gedragen. Dit is geen eenmalige gebeurtenis, maar een proces. Ook wij zijn nog lang niet klaar.
In onze onvolmaaktheid willen we dit jaar voor je klaar staan. Heb je vragen waar je niet uitkomt. Heb je geen eten of voel je je eenzaam, trek alsjeblieft aan de bel. Weet wel dat mensen uiteindelijk niet in staat zijn om je hart te vullen. Alleen de volmaakte liefde, die komt van God drijft de angst uit (1 Johannes 4:18). Alleen als je jouw zorgen en problemen naar God brengt, zal er echt goed voor je gezorgd worden (1 Petrus 5:7). Als je bij deze God, de Schepper van hemel en aarde wilt komen, kan dat maar op één manier: door Jezus Christus. Hij die geboren en gestorven is om jou tot God te brengen (1 Petrus 3:18).