Kerst, de mooiste tijd van het jaar. Dat staat op een van de kerstkaartjes die we door de bus kregen. De meeste mensen denken bij kerst aan familie, vrienden, gezelligheid, lekker eten en een warm huis. Oorlog, honger, eenzaamheid en de aanslag op de kerstmarkt in Berlijn (19 december 2016) worden het liefst even op de achtergrond geparkeerd.
De meeste christenen gaan met kerst naar de kerk en herdenken de geboorte van Jezus. Niet-christenen hebben hooguit een kerststalletje in huis wat daaraan herinnert, maar willen verder weinig van Jezus weten.
Meestal houden wij ons wat afzijdig van de kerstrage, maar dit jaar (2016) hadden we toch de behoefte om wat kaartjes (met de link naar dit artikel) te versturen en zo een paar gedachten te delen. Ons verlangen is om deze dagen (en de rest van het jaar) nog rijker voor je te maken.
Is kerst echt de mooiste tijd van het jaar?
Voor sommige mensen wel. Met kerst zijn de meeste Nederlanders vrij en krijgen een kerstpakket. Er wordt vaak lekker eten klaargemaakt en in veel gezinnen worden cadeautjes gegeven. De huizen zijn vaak gezellig ingericht en in en om het huis brandt sfeerverlichting. De vrije dagen maken het ook mogelijk dat familie weer bij elkaar op bezoek komt en iedereen doet zijn best om irritaties en ruzies even te vergeten.
Iets verder bij ons bed vandaan spelen hele andere dingen:
- Twaalf mensen zijn afgelopen maandag opzettelijk met een vrachtwagen overreden op een kerstmarkt in Berlijn. Een paar dagen later werd ook de dader doodgeschoten.
- Het aantal doden in Syrië door de al vijf jaar durende oorlog loopt op tot boven de 300.000, maar niemand weet het exacte aantal. Miljoenen Syriërs zijn op de vlucht en zijn eigenlijk nergens welkom.
- 5000 mensen verdronken dit jaar in de Middellandse zee terwijl zij opzoek waren naar veiligheid of een beter leven.
- Terwijl velen door oorlogsgeweld sterven, maakt honger nog veel meer slachtoffers. Jaarlijks sterven meer dan 3 miljoen kinderen onder de 5 jaar door gebrek aan voedsel.
- Duizenden mensen stierven dit jaar door natuurgeweld, denk aan Haïti en Italië.
En zo kan ik nog even doorgaan over alle ellende in 2016. Kunnen we dit vergeten met kerst? Lukt het om er niet aan te denken? Voor miljoenen families gaat dat in ieder geval niet op.
Mogen we dan niet van de kerstdagen genieten?
Op het kerstfeest zullen we zo terugkomen. Laten we het eerst hebben over genieten in het algemeen.
Zolang God goede dingen geeft, zoals gezondheid en vrede in de familie, mogen we daarvan genieten. Genieten mag niet alleen tijdens feestdagen, maar alle dagen van het jaar. Als het goed gaat, mogen we daar blij mee zijn. Bedenk echter wel dat er geen enkele garantie is dat het altijd zo zal blijven. Door te vergeten wat er in de wereld gebeurt kunnen we oorlog, ziekte en natuurgeweld namelijk niet tegen houden.
Bedenk ook dat we het leed van onze medemens met een klein beetje van onze rijkdom kunnen verlichten, bijvoorbeeld door te doen wat Johannes zei:
“Als u twee jassen hebt,” antwoordde hij, “geef dan één ervan aan iemand die er geen heeft. Als u eten hebt, deel het met iemand die honger heeft.” (Lucas 3:11)
Nu terug naar kerst.
Staat kerst in de Bijbel?
Nee. Ondanks dat veel christenen naar de kerk gaan met kerst, staat er helemaal niets over in de Bijbel. Het woord kerst komt er niet in voor en ook de instructies voor het feest worden er niet in beschreven. Je kunt wel lezen dat Jezus wordt geboren, in een kribbe wordt gelegd en bezoek krijgt van de wijzen uit het Oosten, maar nergens lees je dat deze gebeurtenis tot een feest gemaakt moest worden. Eigenlijk was de hele gebeurtenis ook helemaal niet zo feestelijk. Jozef en de hoogzwangere Maria moesten namelijk op reis voor een volkstelling. Iedereen moest terug naar de stad van zijn voorouders. Voor Jozef was dat Bethlehem. In Bethlehem gekomen, was er geen plaats in de herberg en moesten ze overnachten in een buitenverblijf, waar ook Jezus wordt geboren.
Honderden jaren voor de geboorte van Jezus had de profeet Micha al voorzegd dat Hij in Bethlehem geboren zou worden en dat Hij een Leidsman zou zijn (Micha 5:1). Herodes de Grote, die op dat moment koning over Judea was, zat niet te wachten op een vermeende nieuwe koning en gaf opdracht tot een grootschalige kindermoord. Jozef kreeg een droom waarin God hem de opdracht gaf om naar Egypte te vluchten, waardoor zijn gezin overleefde. Net zoals voor de miljoenen gezinnen op dit moment, was ook de situatie van Jozefs gezin verre van comfortabel. Als je dus wil denken aan Jezus’ geboorte, bedenk dan dat het voor Hem geen tijd van overvloedig eten en gezelligheid was.
Aan de geboorte van Jezus wordt in de Bijbel dus geen feest gekoppeld. Ook door de latere christenen, zoals Petrus en Paulus wordt deze gebeurtenis niet gevierd. De Bijbel zegt ook niet dat Jezus is geboren in december en dat lijkt zelfs heel onwaarschijnlijk. De herders waren ’s nachts namelijk buiten met hun schapen, iets dat in december niet gebeurt vanwege de lage temperaturen en de regen.
Natuurlijk blijft de geboorte van Jezus een hele belangrijke gebeurtenis, maar wat Hij 30 jaar later zou gaan doen is nog veel belangrijker.
Waar komt kerst dan vandaan?
Je hoeft niet lang te zoeken om te ontdekken dat kerst zijn oorsprong vindt in heidense feesten, onder andere de Saturnaliën. Saturnus was de vuur- of zonnegod en werd rond 25 december vereerd met dit feest. Rond deze tijd vindt namelijk de winterzonnewende plaats, de dagen worden dan langzaam weer langer. Wat er allemaal precies gebeurde tijdens dit heidense feest zal ons nooit helemaal duidelijk worden, maar in ieder geval lees je verschrikkelijke verhalen, van kinderoffers tot ongeremde eet-, drink- en seksfestijnen.
Ook de oorsprong van de kerstboom is van ver voor de geboorte van Jezus. Vele volken hebben bomen vereerd en er ook verschrikkelijke dingen onder gedaan, waaronder het ritueel misbruiken van vrouwen en kinderen. Ook in de Bijbel wordt iets genoemd wat verdacht veel op onze moderne kerstboom lijkt, dat staat in Jeremia, een boek dat ruim 500 jaar voor Christus werd geschreven.
Doe niet mee met de mensen die hun lot en toekomst in de sterren proberen te lezen! Wees niet bang voor hun voorspellingen, want het zijn allemaal leugens. Het is zinloos en alleen maar dom. Zij hakken een boom om, maken er een afgodsbeeld van en versieren dat met goud en zilver, waarna zij het met hamer en spijkers vastzetten, zodat het niet omvalt. En daar staat hun god dan, als een hulpeloze vogelverschrikker in een tuin! Hij kan niet praten en moet gedragen worden, want lopen kan hij ook niet. Wees niet bang voor zoʼn god, want hij baat u niet en schaadt u niet. U hoeft er helemaal niets van te verwachten. (Jeremia 10:2-5)
De geschiedenis maakt duidelijk dat de Romeinse overheersers zich tussen 300 en 500 na Christus tot het christendom bekeerden. Zij hadden blijkbaar niet echt begrepen wat dat christendom precies inhield en wat de Bijbel écht leerde. Vanaf dat moment worden de oorspronkelijke Bijbelse feestdagen steeds meer verdrongen en het vieren ervan wordt op een gegeven moment zelfs verboden. Allerlei christelijke feesten worden vermengd met heidense feesten en gebruiken. Het is ook in die eeuwen dat de Bijbelse dag van samenkomen, de sabbat of zaterdag, wordt verschoven naar de zondag. Pesach wordt Pasen en in plaats dat dit feest wijst naar de belangrijkste gebeurtenis in de geschiedenis, het sterven van Jezus, wordt er nu gedacht aan het begin van de lente, vruchtbaarheid en door sommigen aan de opstanding van Jezus. Ook de gebruiken die hierbij horen, zoals het beschilderen van eieren heeft in zijn oorsprong te maken met verschrikkelijke rituelen.
Wat is het doel van al deze verschuivingen? Ik denk dat het doel is om de ware boodschap van de Bijbel te verbergen en de realiteit te vergeten. Net zoals men toen wilde genieten van ongeremde vrijheid en lichamelijk genot, lijken we dat nu nog steeds te willen.
Is het dan wel goed om kerst te vieren?
Zowel voor christenen als niet-christenen is het goed om te genieten van alles wat God geeft en dit te delen met familie en vrienden. Of je er nu in gelooft of niet, dat is een Bijbelse opdracht. Het huis gezellig maken en je best doen om de vrede te bewaren, is ook niet heel verkeerd. Ook dat zijn Bijbelse opdrachten, niet voor twee dagen maar voor heel het jaar. Aan de geboorte van Jezus denken is ook niet af te keuren. Er wordt niet voor niets zoveel over geschreven in de Bijbel. Echter wordt in de Bijbel wel overduidelijk gesteld dat het nog veel belangrijker is dat Jezus aan het kruis gestorven is voor onze zonden. Als Hij alleen maar geboren was, was dit voor ons van geen enkel nut geweest. In Mattheüs 1:21 staat:
Want Hij is het, die Zijn volk zal redden van hun zonden.
Dat is waarom Hij geboren is, om mensen te redden van hun zonden. Dat deed Hij niet door geboren te worden, maar door te sterven. Aan het kruis nam Hij al onze zonden op Zich, zodat wij konden leven (1 Petrus 2:24). Als we dus iets willen gedenken, kunnen we beter Jezus’ dood en opstanding gedenken, zoals we doen met de maaltijd des Heren (avondmaal).
Kerst is dus geen Bijbels feest en het heeft zijn oorsprong in heidense gebruiken. Daarnaast is het gedenken van Jezus’ geboorte met een feest, geen Bijbelse instructie. Voor het gedenken van Jezus’ dood vinden we daarentegen wel duidelijke instructies. Ook heeft Jezus geboorte niets te maken met lekker eten en overvloed, eerder het tegenovergestelde. Is het dus goed om kerst te vieren? Oordeel zelf!
Wat zouden we in deze tijd van het jaar moeten doen?
Als je eerlijk bent en regelmatig naar het nieuws kijkt, zie je dat het niet beter wordt op de wereld. We proberen met elkaar vrede te stichten en vrijwel niemand vindt zichzelf slecht. Toch doen we met elkaar verschrikkelijke dingen. Met kerst doen we ons best om vredig te zijn, zonder dat we echt beseffen waarom. Gewoon omdat het erbij hoort. Al die honderden jaren van kerst vieren heeft de wereld nog geen betere plaats gemaakt en geen enkele kerstviering heeft een mens blijvend vredig gemaakt. Kerst vieren is dus niet de oplossing.
Ik besef dat het niet zo leuk is wat ik schrijf, maar het wordt beter. Met al onze vragen en onzekerheden kunnen we namelijk ergens terecht. De Bijbel zegt dat God een beloner is voor wie Hem ernstig zoeken (Hebreeën 11:6). Jezus heeft gezegd:
Ik ben de weg, de waarheid en het leven; niemand komt tot de Vader dan door Mij (Johannes 14:6).
Inmiddels meer dan tien jaar geleden ben ik met al mijn vragen naar Hem toegegaan. Ik dacht: als Hij zegt dat Hij de weg is, en de hele wereld inclusief mijzelf is de weg kwijt, dan wil ik naar Hem op zoek gaan. Ik wil horen wat Hij te zeggen heeft, door de Bijbel te lezen en te bidden tot Hij antwoord geeft. Toen ontdekte ik dat Hij inderdaad een beloner is voor wie Hem ernstig zoeken. Hij vervulde al mijn verlangens, maar niet op de manier die ik in gedachte had. Hij verloste mij van al mijn angsten, maar niet door de gevaren weg te nemen. Mijn zekerheid ligt nu in Hem en door Hem heb ik eeuwig leven (Johannes 3:16). Daar ben ik zo zeker van, dat ik er nu mijn leven voor op het spel durf te zetten, zonder daarbij bang te zijn voor de dood.
Zoeken naar Hem, dat is wat ik geloof dat we moeten doen in deze tijd van het jaar. Als we Hem gevonden hebben zoals Hij echt is, zullen we ongetwijfeld andere mensen worden. We gaan ons er voor inzetten om slechte dingen na te laten en goed te doen om ons heen. Niet voor twee dagen, maar alle dagen van het jaar.
Wat moeten we elkaar toewensen?
Natuurlijk vinden wij het leuk om kaartjes door de bus te krijgen met daarop goede wensen. Alleen weten we ook dat dit vaak maar heel betrekkelijk is. Een groot deel van het jaar kijken we niet naar elkaar om, en ook wijzelf zijn er niet altijd op een manier zoals het zou moeten. Toch willen ook wij iedereen gezegende dagen wensen en een vernieuwend nieuwjaar.
Gezegende dagen betekent dat God er zijn zegen over geeft. Als God zijn zegen geeft, doet Hij dat niet alleen maar in de vorm van rijkdom en overvloed en ook niet door anderen te vergeten. Als God zijn zegen geeft, geeft Hij dat allereerst aan harten van mensen. God wil dat mensen de ware vrede gaan ontdekken en Hem en hun medemensen lief gaan hebben.
Een vernieuwend nieuwjaar wensen we iedereen die met zijn vragen op zoek zal gaan naar God. Als God vernieuwing brengt, zal alles gaan veranderen. Je zult anders tegen dingen aan gaan kijken en je anders gaan gedragen. Dit is geen eenmalige gebeurtenis, maar een proces. Ook wij zijn nog niet klaar.
In onze onvolmaaktheid willen we dit jaar voor je klaar staan. Heb je vragen waar je niet uitkomt? Heb je geen eten of voel je je eenzaam? Trek alsjeblieft aan de bel. Weet wel dat mensen uiteindelijk niet in staat zijn om je hart te vullen. Alleen de volmaakte liefde, die komt van God drijft de angst uit (1 Johannes 4:18). Alleen als je jouw zorgen en problemen naar God brengt, zal er echt goed voor je gezorgd worden (1 Petrus 5:7). Als je bij deze God, de Schepper van hemel en aarde wilt komen, kan dat maar op één manier: door Jezus Christus. Hij die geboren en gestorven is om jou tot God te brengen (1 Petrus 3:18).
Update november 2025
Inmiddels is het 9 jaar geleden dat ik dit artikel heb geschreven. Vrijwel ieder jaar komt het onderwerp ‘kerst’ weer op ons pad. Toen in Nederland, nu in Suriname. Ook hier komen steeds meer mensen erachter dat kerst geen Bijbels feest is. Tijdens de Bijbelstudie op 8 november in de Hulp, Commewijne hebben we dit kort besproken en heb ik beloofd dit artikel ook in Suriname te delen. Voordat ik het deel, moet ik er nog wel iets belangrijks aan toe voegen. Bij deze.
Meer weerstand tegen kerst
Inmiddels ben ik zelf ook verder op mijn pad met Jezus en groei ik meer naar Hem toe (zoals men mag verwachten van een Christen). In het artikel ben ik nog vrij mild en keur het gezellig samenkomen tijdens kerstdagen niet heel hard af. Ik roep mensen wel op om zelf te oordelen, in de hoop dat iedereen zelf inziet dat het niet juist is om kerst te vieren.
Nu, 9 jaar later, ben ik me nog meer bewust dat God een gruwel heeft aan feesten die eigenlijk voor afgoden waren bedoelt. Het is als offeren aan de ware God, op altaren die voor afgoden zijn gebouwd.
Inmiddels is mijn advies aan iedere Christen dan ook om niet mee te doen aan dit feest. Zolang je onwetend bent en nog achter het kerstfeest staat, geloof ik dat God je die misvatting graag vergeeft (Handelingen 17:30). Hij vergeeft dingen die we uit onwetendheid doen omdat Hij het hart aanziet (1 Samuël 16:7). Maar wanneer je eenmaal weet (en beseft) dat kerst een heidens feest is, wordt het een zaak van het hart. En in het hart gaat het om motieven!
Wat is ons motief?
Met welk motief wil je kerst blijven vieren? Om God blij te maken? Het lijkt me duidelijk dat dit heel lastig wordt met een feest dat voor een afgod bedoeld was. “Ja, maar we denken alleen aan Jezus”. Oja? Zouden we Hem niet meer eren als we ons door Hem laten inspireren, in plaats van door afgoden? Afgoderij wordt in de Bijbel vaak hoererij genoemd. We kunnen het dus een beetje vergelijken met uitloperij (Nederlands: vreemdgaan).
Stel dat een man getrouwd is, maar in het verleden is uitgelopen. Dat is voor de vrouw al pijnlijk genoeg. Nu krijgt ze op een dag allemaal cadeautjes van haar man en hij heeft een heerlijk ontbijt gemaakt. Er liggen zelfs rozenblaadjes rondom haar bord. Ze vraagt: “Waar heb ik dit aan verdient?” Meneer antwoord: “Mijn buitenvrouw is vandaag jarig. Zij hield ervan als ik dit deed. En ze houd van rozen… Maar nu denk ik alleen aan jou hoor.” Denk je dat de vrouw zich vereerd zal voelen? Grote kans dat het hele ontbijt, inclusief rozenblaadjes, in zijn gezicht beland…
In menselijke relaties kunnen we heel goed begrijpen dat dit soort dingen niet kunnen. Wat zal God dan vinden van ons zo goed bedoelde feestje, dat we denken voor Hem te vieren? We denken aan Hem, maar alles van het feest ruikt en smaakt naar afgoden…
Of blijven we kerst vieren omdat we geen nee durven zeggen tegen de mensen om ons heen? Tegen onze christelijke familieleden en vrienden. Wel, dan denk ik dat Jezus een antwoord voor ons heeft:
Hoe kunt gij tot geloof komen, gij, die eer van elkander behoeft en de eer, die van de enige God komt, niet zoekt? (Johannes 5:44)
Gebed en bemoediging
We bidden iedereen veel wijsheid toe in het volgen van de Here Jezus. Volg Hem in alles, dan mag u zeker weten dat u behouden aankomt. Ja, tegenstand van mensen kan het gevolg zijn. Daarom zei Jezus ook:
Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard (Matteüs 10:34).
Maar gelukkig heeft Hij ons beloofd dat geen verzoeking voor ons te zwaar zal zijn (1 Korintiërs 10:13). Ongetwijfeld komt dit doordat Hij ook heeft beloofd mét en ín ons te zijn (zie bijv. Mattheüs 28:20 en Johannes 15:5)!
Lees ook het artikel: Kwam Jezus vrede brengen?